Plastic Recycling: duurzame mythe of misleiding?

Onlangs bracht ik een bezoek bij de afval inzameling van de Gemeente. Dagelijks komt er een enorme berg gescheiden PMD binnen. Tot mijn verbazing hoorde ik dat ongeveer de helft van dit afval achter mij direct de verbrandingsoven in gaat. Reden: dagelijks wordt deze afvalberg door een inspecteur gekeurd en alleen goedgekeurd als de berg vrijwel alleen bestaat wegwerpverpakkingen en dat geen ondoorzichtige zakken om heen zitten waar je de inhoud niet van kan zien. Uiteindelijk gaat dan dus ongeveer de helft verder om gercyceld te worden, maar hoe gaat dat in praktijk?

Op de Landelijke Dag van de Duurzaamheid in Nederland staan we stil bij de impact van onze dagelijkse keuzes op de planeet. Eén van deze keuzes betreft het recyclen van plastic, vaak gepresenteerd als een duurzame oplossing voor milieuvervuiling. Maar is plastic recycling werkelijk de milieuvriendelijke redding die het belooft te zijn? Dit blog duikt dieper in de complexiteit van plastic recycling, gebruikmakend van diverse onderzoeken en opinies om te illustreren dat recycling meer een schijnoplossing is dan een daadwerkelijke bijdrage aan een duurzamere wereld.

De beloften versus de realiteit

Grote multinationals zoals McDonald’s, Procter & Gamble, Unilever en Coca-Cola beweren dat tegen 2025 of 2030 hun producten volledig uit hernieuwbare of gerecyclede materialen zullen bestaan. Deze ambitieuze doelen verbergen echter een ongemakkelijke waarheid: de productie van plastic zal naar verwachting met 40% toenemen in de komende tien jaar. De Plastic Soup Foundation onthult dat de toename in plasticproductie vooral wordt gedreven door goedkope grondstoffen zoals schaliegas, en dat de beloften van recycling slechts een facade zijn die verdere productiegroei mogelijk maken.

Geen recycling maar downcycling

In Nederland wordt afvalplastic gemengd ingezameld, wat resulteert in downcycling, waarbij de kwaliteit van het gerecyclede plastic aanzienlijk lager is dan het originele materiaal. Dit gerecyclede plastic kan vaak niet gebruikt worden voor dezelfde doeleinden, met name niet voor voedselverpakkingen. De Fair Resource Foundation benadrukt dat de meeste gerecyclede plastics eindigen als materialen van lagere kwaliteit, zoals verkeerspaaltjes, en dat echt hoogwaardige recycling zeldzaam is.

Uitdagingen in de recycle-industrie

De Vereniging Afvalbedrijven (VA) waarschuwt dat Nederlandse recyclebedrijven hun gerecyclede plastics nauwelijks kwijt kunnen. De concurrentie met goedkopere materialen uit het buitenland maakt dat recyclingactiviteiten vaak niet lonen. Zonder significante veranderingen in regelgeving vrezen experts dat de recyclingindustrie in Nederland niet levensvatbaar is.

De Zero Waste beweging

200 miljoen kilo plastic afval geëxporteerd naar buiten de EU.
Plastic afval recyclen of vernietigen is relatief duur. Veel plastic kan worden geïmporteerd, is duurder, en – omdat het nog niet gerecycled is – van hogere kwaliteit. Hierdoor hebben veel recyclebedrijven in Nederland moeite om draaiende te blijven, en om het groeiende verbruik bij te houden. Goedkoper blijkt het dus vaak om plastic afval te exporteren. Het afval van lage kwaliteit wat lastig is om te recyclen wordt door Nederlandse bedrijven afgewezen, en gaat per boot naar landen als Indonesië, Vietnam en Turkije. Hier wordt het echter ook niet herbruikt. Het afval is immers de overgebleven lagere kwaliteit, en fabrieken zijn minder goed uitgerust. Het afval komt op grote vuilnisbelten terecht waar het vaan wegwaait of -spoelt, en in rivieren en de oceaan terechtkomt.

Elisah Pals van Zero Waste Nederland betoogt dat de nadruk moet liggen op afvalpreventie in plaats van recycling. Zero Waste gaat over het minimaliseren van afval door te weigeren, verminderen en hergebruiken van materialen. Dit benadrukt het belang van een paradigmaverschuiving van recycling naar het reduceren van het gebruik van plastics.

Europese Regelgeving wegwerpverpakkingen

Recente stappen door de Europese Unie, zoals de nieuwe Verpakkingsverordening, tonen progressie in het aanpakken van plastic afval. Deze regelgeving introduceert bindende doelstellingen om het gebruik van wegwerpplastic te verminderen en hergebruik te stimuleren. Dit is een positieve ontwikkeling, maar gaat erg langzaam en het is slechts een begin.

Conclusie

Terwijl de Landelijke Dag van de Duurzaamheid ons herinnert aan onze verantwoordelijkheden, moeten we kritisch blijven kijken naar de oplossingen die ons worden voorgehouden. Plastic recycling is niet de wonderoplossing die het vaak lijkt te zijn. Echte duurzaamheid vereist fundamentele veranderingen in hoe we produceren en consumeren. Laten we deze dag gebruiken om niet alleen na te denken over recycling, maar ook over hoe we de productie van nieuw plastic kunnen verminderen en uiteindelijk een echt duurzame toekomst kunnen creëren. Dit blog is opgesteld in samenwerking met Retulp, voorstander van vermindering van plasticgebruik en het bevorderen van duurzame alternatieven.